مقدمه

کتاب حاضر، « تاملی بر مفهوم حجاب در ادیان الهی»، با هدف ترویج پژوهش در حوزه پوشش و حجاب به عنوان هنجاری اجتماعی ـ مذهبی و همچنین فراهم آوردن منبعی مستقل درباره آن در ادیان و فرهنگ های مختلف به نگارش درآمده است و الیته دراین میان تلاش برآن بوده است که باتوجه به ریشه­ های دین اسلام وآیین شیعه در فرهنگ ایرانی و جایگاه برجسته بزرگان مذهب تشیع در ذهن و جان ایرانی، توجه درنهایت بر ارائه الگوی حجاب و پوشش مناسب برای زن ایرانی متمرکز شود و تبیین و تحلیل دقیقی از ویژگی­های حجاب مطلوب اسلامی ایرانی عرضه گردد.

برهمین اساس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی برای تنویر ابعاد مختلف این اصل اسلامی و برای هموارسازی مسیر سیاست گذاری وبسترسازی حجاب اسلامی در جامعه و ارائه درکی عمیق و اصیل از این مفهوم، به تدوین و ارائه مقالات و آثار علمی دراین خصوص اقدام نموده است که اثرحاضر نیز حاصل بخشی از این تلاش می­باشد.


معرفی کتاب

بنابر گواهی متون تاریخی، در اکثر قریب­ به ­اتفاق ملت­ها و آیین­های جهان، حجاب در بین زنان معمول بوده است؛ هرچند این پدیده در طول تاریخ، فراز و نشیب­های زیادی طی کرده و گاهی تشدید و تخفیف یافته، ولی هیچ­گاه به­طور کامل از میان نرفته است. برهمین اساس، این کتاب در دو بخش اصلی به پوشش در ادیان توحیدی و حجاب در نزد مکاتب و مذاهب اسلامی می­پردازد؛ هر بخش متشکل از چندین مقاله مرتبط با موضوع پوشش و عفاف است.

در بخش اول این کتاب باعنوان « پوشش در ادیان توحیدی»، چهار مقاله به مطالعه و بررسی وضعیت پوشش و جایگاه زنان در ایران باستان، وضعیت پوشش و مسائل زنان در آیین یهود، حجاب در اندیشة مسیحیت قدیم و پوشش اجتماعی زنان و مردان از نگاه قرآن و سنت می­پردازد.

به ­نظر نویسندگان، بر اساس جهان بینی مذهبی، پوشش و عفاف به دلیل این که امری فطری است و برای حیات اجتماعی انسان ضرورت دارد، در ادیان و مذاهب الهی دارای جایگاه والایی است. تمام ادیان آسمانی، حجاب و پوشش را بر زن واجب و لازم شمرده­اند و جامعه بشری را به سوی آن فراخوانده اند؛ زیرا حیا و لزوم پوشش به طور طبیعی در نهاد زنان به ودیعت نهاده شده و این در حالی است که احکام و دستورهای ادیان الهی، هماهنگ و همسو با فطرت انسانی تشریع شده است.

در بخش دوم این کتاب باعنوان « حجاب در نزد مکاتب و مذاهب اسلامی»، سه مقاله به موضوعات آرای علمای شیعه و سنی پیرامون حجاب، مبانی فقهی حجاب در بین فقهای متقدم و متاخر شیعه و بررسی تاریخی تحلیلی حجاب در سیره حضرت فاطمه زهرا (س) می­پردازد.

نویسنده در مقاله ابتدایی این بخش،  ضمن نگاه اجمالی به آرای علمای شیعه و سنی اعم از قدماء و متاخران وجوه و ادله آنها را در تفسیر آیات حجاب و احادیث و روایات مربوط به آن مورد بررسی قرار می­دهد.

نویسنده در مقاله دوم این کتاب، پس از تبیین مفهوم حجاب و معرفی آیاتی از قرآن کریم که دلالت بر وجوب حجاب می نماید، آرای فقهای متقدم و متاخر را در خصوص محدوده حجاب مطرح نموده، و به بررسی مبانی فقهی و مبدا اختلاف نظرات ایشان دراین مورد می­پردازد.

درمقاله سوم، در بررسی تاریخی تحلیلی حجاب در سیره حضرت فاطمه زهرا (س)، حیا مهمترین خصلت زن، به­عنوان نیروی درونی بازدارنده از قبایح و کارهای نامطلوب، نقش مهمی در شکل­گیری شخصیت زن دارد و الیته نه حیای ناپسند که مانع فعالیت های زن بشود، بلکه منظور حیای پسندیده است؛ حیایی که زن را درکنار انجام وظایف اجتماعی و فرهنگی برحفظ عفت خویش یاری می­نماید.